مندرج در ژورنال شماره ۷۲۱ (لینک به فایل پی دی اف نشریه ژورنال برای پیاده کردن روی تلفن همراه)
کیوان جاوید: تعریف شما از سوسیالیسم چیست؟
حمید تقوایی: سوسیالیسم از نظر اقتصادی یعنی لغو مالکیت خصوصی بر وسائل تولید و فوراً باید اضافه کرد که منظور از مالکیت خصوصی فقط مالکیت افراد نیست؛ بلکه مالکیت دولتی هم نوعی مالکیت خصوصی است. مالک سرمایه یک فرد باشد و یا تعاونی باشد و یا دولتی درهرحال اساس سرمایهداری سود اندوزی و بردگی مزدی است. برای کارگری که استثمار میشود اینکه مالک سرمایه چه کسی است اهمیتی ندارد، مهم نفی شرایطی است که ثمره کار کارگر نه در رفاه او بلکه در افزایش سود سرمایه و ثروت سرمایهدار متجلی میشود. آنچه رهائی واقعی کارگران و همه جامعه، ٩٩ درصدیهایی که در استثمار و سوداندوزی منفعتی ندارند، را تضمین میکند اداره و کنترل تولید و کل نظام اقتصادی بوسیله خود مردم است. مردم متشکل در شوراها باید خود کنترل تولید را در دست بگیرند. اینجا بحث بر سر مالکیت – به هر شکل جمعی و فردی دولتی و غیره- نیست، بلکه بر سر اداره امور بوسیله جامعه است. شوراها مالک کارخانهها و وسائل تولید نیستند بلکه عامل اداره اقتصاد و مناسبات تولیدی در خدمت رفاه کل جامعه هستند.
از نظر سیاسی سوسیالیسم به معنی نفی قدرت مافوق مردم است. قدرت سیاسی مستقیماً در دست شوراهای مردم قرار میگیرد که هر زمان اراده کنند میتوانند مسئولین را عزل و نصب کنند. دولت در جوامع طبقاتی ابزار سلطه طبقه مالک بر وسائل تولید، در عصر ما طبقه سرمایهدار که اقلیت ناچیزی را تشکیل میدهد، بر کل جامعه است. نظام سوسیالیستی به سمت نفی جامعه طبقاتی، یا به قول مارکس فراتر رفتن از جامعه مدنی به جامعه انسانی، حرکت میکند و این به معنای نفی دولت بهعنوان ابزار سلطه یک طبقه، و تبدیل آن به ارگان اداره امور جامعه است.
به طور خیلی فشرده میتوان گفت سوسیالیسمی که ما خواهان آن هستیم بر سه رکن مبتنی است.
اول: سازماندهی تولید باهدف و محور تأمین رفاه کل جامعه، دوم: رفع همه تبعیضات طبقاتی و ملی و قومی و مذهبی و جنسی و جنسیتی، و سوم: تضمین آزادیهای همهجانبه و بیقید شرط مدنی و اجتماعی و فرهنگی از جمله نفی جبر اقتصادی، یعنی نفی اجبار شهروندان به کار برای تأمین معیشت.
کیوان جاوید: جامعه سوسیالیستی موردنظر شما چه مختصاتی دارد که تا کنون در باره آنها یا گفته نشده یا کمتر گفته شده است؟
حمید تقوایی: نکته مهمی که کمتر درباره آن صحبت شده اینست که نظام و حکومت سوسیالیستی ایدئولوژیک نیست. کسی رانت ایدئولوژیک ندارد و در برخورداری از حقوق اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و شرایط معیشتی و رفاهی، عقاید و دکترین و طرز فکر افراد ملاک قرار نمیگیرد. تعلق یا عدم تعلق آنها به احزاب و تشکلهای مختلف نیز ملاک نیست. این ویژگی بسیار مهم است؛ چون صد و هشتاد درجه نقطه مقابل تجربه نظامهای مدعی سوسیالیسم است.
نکته دیگر که خود یک نتیجه غیرایدئولوژیک بودن حکومت و نظام سوسیالیستی است، اینست که نظام سوسیالیستی نظامی تکحزبی نیست. اولاً آزادی بیقیدوشرط احزاب، همانند آزادی بی قید و شرط عقیده و بیان و رسانهها و تشکل و اعتراض و اعتصاب، یک رکن نظام سوسیالیستی است و ثانیاً دولت ارگان هیچ حزبی نیست، بلکه همانطور که اشاره کردم، شورائی است. احزاب به هر اندازه بتوانند شوراها را به سیاستهای خود متقاعد کنند در مسئولیتهای دولتی نقش خواهند داشت.
خصوصیات دیگر هم میتوان برشمرد؛ ولی دو جنبه فوق از جمله مهمترین ویژگیهایی است که نهتنها کمتر مورد تأکید نیروهای مدعی سوسیالیسم قرار گرفته، بلکه مهمتر از آن در نظامهای مدعی سوسیالیسم تمام نفی شده است. اساس سوسیالیسمی که حزب ما نمایندگی میکند انسانیت و بازگرداندن اختیار به انسان است. ما میخواهیم بشریت از “جامعه مدنی” فراتر برود و به قول مارکس به “جامعه انسانی یا انسانیت اجتماعی شده” برسد. هدف غائی سوسیالیسم چیزی جز این نیست.
سردبیر این شماره: کیوان جاوید
در انتشار یادداشتهای ژورنال بکوشید
وبسایت ژورنال:
journalfarsi.com
ایمیل: journalfarsi@gmail.com
اینستاگرام:
journalfarsi
واتساپ: ۰۰۴۴۷۷۸۸۹۸۸۶۴۳