در اهمیت حزب و حزبیت – کیوان جاوید

مندرج در ژورنال شماره ۴۱۲ (لینک به فایل پی دی اف نشریه ژورنال برای پیاده کردن روی تلفن همراه)

“من حزبی نیستم، من منفردم، من مستقلم، یا فعال حزبی بودن در تناقض با استقلال فردی است” را هر روز می شنویم. نه اینکه بخش وسیعی از این افراد لزوما انقلابی، ضد حکومت، یا طرفدار آزادی و رفاه و برابری نباشند. تصویر و تصور بسیاری در جوامع دیکتاتور زده از وجود احزاب سیاسی مخدوش، نارسا و غیر واقعی است.

احزاب محصول جوامع مدرن اند. همانطور که تکنولوژی و دستاوردهای عظیم علمی طی حداقل ۳ قرن گذشته تا همین امروز، نتیجه انقلاب صنعتی و انقلاب انفورماتیک است و منشاء غربی دارد. با نگاهی به جوامع غربی به سادگی متوجه می شویم که احزاب سیاسی نقش منحصر بفردی در تشکیل دولت دارند.

برای آشنایی مختصر با این نگرش، نگاهی گذرا به تاریخ ۱۰۰ سال گذشتهِ ایران می اندازیم. با پایان سلسله پادشاهی دودمان قاجار در سال ۱۳۰۴، استبداد رضا خانی با توسل به “داغ و درفش” شروع شد و سال ۱۳۲۰ پایان یافت. بعد از آن محمد رضا پهلوی به قدرت رسید که تا سال ۱۳۵۷ادامه یافت. یعنی از شروع تا پایان این تاریخ، پادشاهان خودکامه در جامعه حکم راندند. از سال  ۱۳۵۷ تا امروز نیز دیکتاتوری اسلامی حاکم بر جامعه است. در این تاریخ ۱۰۰ ساله حکومتهای دیکتاتوری علیه هر نوع تشکل مترقی و علیه مخالفین شمشیر از رو بستند و جنایت آفریدند.

تنها طی ۱۲ سال، یعنی از ۱۳۲۰ تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، که محمد رضا شاه از قدرت و اقتدار کافی برای سرکوب آزادی های سیاسی برخوردار نبود، چند حزب سیاسی در عرصه اجتماعی فعال بودند و با این کودتا پرونده همه احزاب سیاسی نیز بسته شد و از آن روز تا امروز فعالیت متشکل سیاسی و حزبی “اقدام علیه امنیت و منافع ملی” نام گرفت و شدیدا سرکوب شد.

دیکتاتوری عریان، استبداد سیاسی، همراه با ایجاد گورستان سیاسی، در کشورهای موسوم به جهان سوم ریشه در مناسبات اقتصادی و سیاسی دارد تا از وجود کارگر ارزان و خاموش بیشترین سود برده شود. در چنین شرایطی دیکتاتوری عریان تنها آلترناتیوحکومتی برای طبقه استثمارگر حاکم است. در این جوامع اگر اتحادیه‌های کارگری و تشکل های صنفی – سیاسی متنوع در کنار احزاب سیاسی وجود داشته باشند، چیزی از استبداد باقی نمی ماند.

نهایتا دوری گزیدن از احزاب و فضیلت ساختن از “غیر حزبی” بودن بدلیل صد سال سرکوب و فقدان آزادی برای فعالیت احزاب سیاسی، تا حد زیادی در افکار عمومی نهادینه شده است که مستقیما محصول دیکتاتوری و استبداد سیاسی است.

در یادداشتی دیگر به نقش حیاتی حزب انقلابی و پیشرو در دل انقلاب و پیروزی انقلاب خواهیم پرداخت.

سردبیر این شماره نشریه ژورنال: محسن ابراهیمی

*سایت ژورنال را به دوستان و آشنایان خود معرفی کنید. در انتشار یادداشتهای ژورنال بکوشید journalfarsi.com