در دفاع از آزادی بی قید و شرط سیاسی – کاظم نیکخواه

مندرج در ژورنال شماره ۳۷۷ (لینک به فایل پی دی اف نشریه ژورنال برای پیاده کردن روی تلفن همراه)

واژه آزادی بدون تردید پرطرفدارترین واژه در فرهنگ بشری است. صد در صد افراد جامعه از آن رسما و با حرارت طرفداری میکنند. حتی مرتجعین و دیکتاتورها خود را طرفدار جدی آزادی میدانند. فقط قید و شرطهایی را بر آن میگذارند: آزادی، بشرط اینکه مخل امنیت کشور نباشد، آزادی بشرطی که توهین به مقدسات و نظام نباشد، و امثال اینها.  از روزنه همین شروط هرگونه بیان و تشکل و عقیده ای که باب طبعشان نیست را سرکوب میکنند. از همینجا باید نتیجه گرفت که آزادی باید بدون اما و اگر باشد. آزادی با قید و شرط همان دیکتاتوری زیر پوشش فریبکارانه آزادی است. ما از آزادی بدون قید وشرط عقیده، بیان، هنر، تشکل و تجمع دفاع میکنیم.

بعضیها میگویند اگر آزادی بیان بدون قید و شرط  باشد، افترا و توهین هم آزاد میشود. اول بگویم که بحث آزادی بیان به رابطه شهروندان با حکومت مربوط است، و بحث افترا و توهین به رابطه شهروندان مربوط میشود. یکی به حوزه قوانین عمومی و دیگری به حوزه قوانین مدنی مربوط است. قوانین مدنی در بسیاری کشورها افترا و توهین را قابل پیگیری قانونی اعلام میکنند. اما همین قوانین هم توسط حکومتها برای سرکوب آزادی بیان و تشکل و تجمع مورد سوء استفاده قرار میگیرند. به همین دلیل باید آزادیِ هرگونه بیان را بدون قید و شرط برسمیت شناخت. اکنون خیلی از نهادهای مدافع حقوق انسانی مثل خبرنگاران بدون مرز و عفو بین الملل و امثالهم برای غیرجنائی اعلام کردن افترا و توهین تلاش میکنند.

به این فکر کنید: همه جا تبلیغ خرافه و تعصب و تفرقه افکنی آزاد است اما افترا و توهین ممنوع است. واقعا کدامیک بیشتر به بشر آسیب وارد میکند؟ با خرافه و تعصب و تفرقه افکنی یک عالمه جنگها و ترورها و قتل عامها براه انداخته اند و هیچکس هم از قانون منع خرافه پراکنی سخن نمیگوید. بطور واقعی هم نمیشود گفت تعصب پراکنی دینی و ملی و قومی ممنوع. چون همین بهانه ای برای سرکوب میشود. اما با آزادی کامل بیان میشود هم با افترا و هم با خرافه و تعصب پراکنی مقابله کرد.

نکته مهم دیگر در بحث آزادی بیان ابزارهای عملی کردن آن، و امکان استفاده از آنست. فقط با قانون نمیشود آزادی را تضمین کرد. باید ابزارهای آزادی را هم ساخت. تضمین آزادی بیان اینست که اولا قدرت در دست مردم باشد و نه یک اقلیت و فرد. و این در یک سیستم شورایی که همه مردم در اداره امور تصمیم گیرنده اند بطور واقعی امکان پذیر است. ثانیا همه مردم باید امکانات استفاده از آزادی بیان را داشته باشند. مردم فقیر امکانات استفاده از هنر و بیان و رسانه ها را ندارند و ثروتمندان و حاکمین با استفاده از امکانات وسیع تبلیغی مدام آنها را مغزشویی میکنند. بنابرین نتیجه این میشود که آزادی باید بدون قید و شرط باشد و بعلاوه بدون اهرم تصمیم گیری مردم در جامعه و بدون محو امتیازات طبقاتی امکان پذیر نیست. دفاع واقعی از آزادی یعنی دفاع از همه اینها.

سردبیر این شماره نشریه ژورنال: کیوان جاوید

*سایت ژورنال را به دوستان و آشنایان خود معرفی کنید. در انتشار یادداشتهای ژورنال بکوشید journalfarsi.com